پرامپت چیست؟ 9 روش طلایی پرامپت نویسی + مثال
آیا تا به‌حال به این فکر کرده‌اید که چطور می‌توان با چند دستور ساده از هوش مصنوعی بهترین پاسخ‌ها را گرفت؟ پرامپت‌نویسی دقیقاً همان مهارتی است که به شما کمک می‌کند با تنظیم درست سوال و دستور، خروجی‌های دقیق، خلاقانه و کاربردی از هوش مصنوعی دریافت کنید. در این مقاله یاد می‌گیرید پرامپت چیست، اجزای کلیدی یک پرامپت مؤثر کدام‌اند و چگونه با رعایت اصول ساده ولی قدرتمند تعامل خود با AI را به سطحی فراتر ببرید.
پرامپت چیست؟
پرامپت (Prompt) در ساده‌ترین تعریف، همان متنی است که شما به مدل هوش مصنوعی میدهید تا بر اساس آن پاسخ یا خروجی تولید کند. این متن میتواند یک سوال ساده، یک دستور روشن یا حتی چند جمله توضیحی درباره زمینه موضوع باشد. هر چقدر پرامپت شما واضح‌تر و دقیق‌تر باشد، خروجی AI هم به همان میزان مرتبط‌تر و باکیفیت‌تر خواهد بود. مثل این است که وقتی با یک دستیار واقعی صحبت می‌کنید، هرچه دستورتان شفاف‌تر باشد، دستیار دقیق‌تر و سریع‌تر کارتان را انجام می‌دهد.
اهمیت پرامپت‌نویسی در قدرت گرفتن شما از هوش مصنوعی است؛ یعنی با نوشتن پرامپتی درست می‌توانید از AI بخواهید مقاله بنویسد، کد تولید کند، متن را بازنویسی کند یا حتی ایده‌های خلاقانه پیشنهاد بدهد. در واقع، پرامپت‌نویسی همان کلید ورود به دنیای گسترده امکانات AI است و یادگیری اصول آن باعث می‌شود به جای قانع شدن به خروجی پیش‌فرض، بتوانید خروجی‌های شخصی‌سازی‌شده و دقیق‌تری بر اساس نیاز خودتان خلق کنید.
به زبان ساده اگر شما به هوش مصنوعی بگویید در مورد فلان موضوع 1000 کلمه محتوا برام بنویس، قطعاً یک محتوای معمولی و ساده تحویل خواهید گرفت که نه در نتایج گوگل جایگاهی دارد نه برای کاربر جذاب و کاربردی است. اما اگر اصول پرامپت نویسی را بدانید و برای تولید محتوا با هوش مصنوعی بدانید چه تکنیکی را به کار ببرید، محتوایی دریافت خواهید کرد که در عین کاربردی بودن و جذاب بود، میتواند در گوگل هم رتبه بگیرد و به افزایش ورود سایتتان کمک کند.
انواع پرامپت
- Zero-Shot (بدون نمونه): در این روش فقط یک دستور یا سوال خالی را به مدل میدهید و از آن می‌خواهید که بدون هیچ نمونه‌ای پاسخ دهد. برای مثال: «یک متن تبلیغاتی برای محصول X بنویس.»
- One-Shot (با یک نمونه): همراه با دستور اصلی، یک مثال واحد از خروجی دلخواه خود را هم میدهید تا مدل با الگوی مد نظر شما آشنا شود. مثلاً ابتدا یک تیتر نمونه می‌نویسید و بعد می‌پرسید: «لطفاً تیتر مشابهی برای موضوع Y بساز.»
- Few-Shot (چند نمونه): چند مثال (معمولاً ۳–۵ مثال) از ورودی و خروجی دلخواه را در پرامپت می‌آورید تا مدل بهتر متوجه سبک و ساختار شود. این روش دقت بالاتری نسبت به One-Shot دارد.
- Chain-of-Thought (زنجیره تفکر): در این سبک، از AI می‌خواهید مراحل گرفتن تصمیم یا استدلالش را هم همراه خروجی بیاورد. مثل: «لطفاً حل مسئله ریاضی زیر را مرحله‌به‌مرحله توضیح بده و در نهایت جواب را بنویس.»
- Instruction-Tuning (دستورالعملی): پرامپت شامل چند دستور مشخص است که رفتار مدل را تنظیم می‌کند؛ مثلاً «لحن رسمی به‌کار بگیر، از جملات کوتاه استفاده کن و حداکثر ۱۰۰ کلمه بنویس.»
- Interactive (تعاملی): پرامپتی است که در چند تعامل کوتاه بین کاربر و مدل پیش می‌رود. در هر مرحله شما به هوش مصنوعی ورودی جدیدی میدهید و مدل بر اساس آن خروجی خود را به‌روز می‌کند.
با آگاهی از این انواع پرامپت، می‌توانید بسته به نیاز خود سرعت خلق محتوا، دقت در سبک یا عمق استدلال، مناسب‌ترین روش را انتخاب کنید.
اصول بهترین پرامپت‌نویسی
۱. واضح و شفاف بنویسید
هر چه دستور شما مشخص‌تر باشد، مدل بهتر متوجه می‌شود چه چیزی می‌خواهید. به‌جای «یه متن بنویس»، بگویید «یک پاراگراف ۱۰۰ کلمه‌ای درباره فواید مطالعه روزانه بنویس».
۲. زمینه (Context) بدهید
اگر موضوع خاص یا سبک خاصی مد نظرتان است، حتماً در پرامپت اشاره کنید. مثلاً «با لحن دوستانه و مثال‌های واقعی درباره… را لحاظ کن».
۳. ساختار و قالب را مشخص کنید
به مدل بگویید خروجی چه قالبی داشته باشد: فهرست‌شده، پاراگرافی، جدول یا مراحل مرحله‌ای.
مثال: «لطفاً ۵ نکته را به صورت لیست شماره‌دار بنویس».
۴. محدودیت‌ها و دستورالعمل‌ها را اضافه کنید
اندازه متن (تعداد کلمه)، لحن (رسمی/دوستانه)، و هر قانون دیگری که لازم است را تعیین کنید.
مثال: «حداکثر ۵۰ کلمه، بدون به‌کار بردن اصطلاحات تخصصی».
۵. از مثال (Few-Shot) بهره ببرید
چند نمونه کوتاه (ورودی و خروجی) در پرامپت قرار دهید تا مدل سبک و ساختار دلخواه شما را بیاموزد.
۶. قدم‌به‌قدم پیش بروید
برای مباحث پیچیده، از پرامپت‌های زنجیره تفکر استفاده کنید و از مدل بخواهید مراحل یا منطق پاسخ را توضیح دهد.
۷. آزمون و خطا کنید
خروجی اولیه را بررسی کنید، نقاط ابهام را پیدا کرده، پرامپت را اصلاح کنید و دوباره اجرا کنید تا به نتیجه مطلوب برسید.
۸. دستور کاری (Instruction-Tuning) بنویسید
به مدل بگویید اول چه کار کند، بعد چه کار کند و در پایان چه خروجی دهد.
مثال:
۱. ابتدا یک معرفی کوتاه ۳۰ کلمه‌ای بده
۲. بعد ۳ مزیت اصلی را لیست کن
۳. در آخر یک سؤال تعاملی برای مخاطب بپرس
۹. بازخورد بدهید
اگر خروجی نیاز به ویرایش داشت، پرامپت دوم را بنویسید: «این متن را اصلاح و لحن دوستانه به آن اضافه کن» تا نسخه بهتر حاصل شود.
با رعایت این اصول ساده اما مؤثر، می‌توانید از AI پاسخ‌های دقیق‌تر، خلاقانه‌تر و کاربردی‌تری بگیرید و تجربه کار با مدل‌های زبانی را بهبود بخشید.
مثال‌هایی از پرامپت ساده و پیشرفته
پرامپت ساده: لطفاً یک معرفی کوتاه ۵۰ کلمه‌ای درباره هوش مصنوعی بنویس.
پرامپت پیشرفته: موضوع: «هوش مصنوعی در زندگی روزمره»، مخاطب: «عمومی و تازه‌کار»، لحن: «دوستانه و انگیزشی»، ساختار: «مقدمه کوتاه + ۳ نکته کلیدی به صورت لیست»، حداکثر ۱۰۰ کلمه؛ لطفاً متن را بنویس.
پرامپت ساده: یک فهرست ۵ نکته‌ای درباره مزایای مطالعه روزانه ایجاد کن.
پرامپت پیشرفته: موضوع: «مزایای مطالعه روزانه برای سلامت ذهن»، پرسونا: «دانش‌آموزان و دانشجویان ۱۸–۲۵ سال»، لحن: «صمیمی و مشوق»، قالب: «لیست شماره‌دار با هر مورد در یک جمله ۱۵–۲۰ کلمه‌ای»، بدون اصطلاحات تخصصی؛ لطفاً ۵ نکته را بنویس.
پرامپت ساده: لطفاً یک تیتر جذاب برای مقاله درباره ورزش خانگی پیشنهاد بده.
پرامپت پیشرفته: موضوع مقاله: «ورزش‌های ساده در منزل برای افراد پرمشغله»، مخاطب: «کارمندان اداری»، لحن: «انگیزشی و عملی»، خروجی: «۳ تیتر کوتاه و گیرا با کلیدواژه «ورزش خانگی» در هر تیتر»، حداکثر ۱۰ کلمه در هر تیتر؛ پیشنهادها را بنویس.
پرامپت ساده: این پاراگراف را با لحن رسمی بازنویسی کن.
پرامپت پیشرفته: متن: «هوش مصنوعی به ما کمک می‌کند وظایف تکراری را خودکار انجام دهیم.»؛ دستور: «با لحن رسمی و دقیق، در ۲ جمله بازنویسی کن و از اصطلاحات فنی پرهیز شود.»
پرامپت ساده: یک خلاصه ۶۰ کلمه‌ای از مقاله زیر ایجاد کن.
پرامپت پیشرفته: متن کامل مقاله (۲۰۰۰ کلمه) درباره «تاثیر شبکه‌های اجتماعی بر سلامت روان» را بررسی کن و یک چکیده ۶۰ کلمه‌ای شامل هدف و نتیجه اصلی ارائه بده؛ لحن: «محاوره‌ای اما حرفه‌ای».
پرامپت ساده: یک برنامه غذایی هفتگی برای کاهش وزن و افزایش تناسب اندام با سه وعده اصلی و دو میان‌وعده سالم پیشنهاد بده.
پرامپت پیشرفته: موضوع: «برنامه غذایی و ورزشی برای تناسب اندام»؛ مشخصات فرد: «۳۰ ساله، وزن فعلی ۷۵ کیلوگرم، هدف کاهش ۵ کیلوگرم در ۸ هفته»؛ نیازها: «۳ وعده اصلی، ۲ میان‌وعده، مجموع روزانه حدود ۱۴۰۰–۱۵۰۰ کالری»؛ تمرین: «۴ روز در هفته، شامل ۳۰ دقیقه هوازی و ۲۰ دقیقه تمرین مقاومتی»؛ لحن: «دوستانه و تشویقی»؛ لطفاً یک جدول روزانه کامل تهیه کن. همچنین برای تجربه پرامپت نویسی هوشمند می‌توانید تمرین های داده شده را در اپلیکیشن کاسکو هم اجرا کنی.
هر کدام از این مثال‌ها را می‌توانید متناسب با نیاز و سبک خودتان تغییر دهید یا بخش‌هایی مثل طول متن، لحن و ساختار را ویرایش کنید تا بهترین خروجی را از AI دریافت کنید.
جمع‌بندی
با پرامپت ساده می‌توانیم به‌سرعت یک درخواست اولیه (مثل «یک برنامه غذایی هفتگی برای کاهش وزن پیشنهاد بده») مطرح کنیم، اما با پرامپت پیشرفته می‌توانیم جزئیات مهمی مثل ویژگی‌های فرد، کالری هدف، تعداد و نوع وعده‌ها و حتی برنامه تمرینی را دقیق مشخص کنیم تا خروجی کاملاً منطبق با نیازمان باشد. استفاده از پرامپت پیشرفته علاوه بر دقت بیشتر، به ما اجازه می‌دهد لحن متن را هم شخصی‌سازی کنیم و نتیجه‌ای دوستانه و تشویقی دریافت کنیم. در نهایت، اجرای این پرامپت‌ها در اپلیکیشن کاسکو، روند تولید خودکار برنامه غذایی و تناسب اندام را به‌گونه‌ای هوشمند و بسیار ساده برای شما امکان‌پذیر می‌سازد.
